Το θεατρικό έργο «Το μεγάλο μας τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σταθμός για το ελληνικό θέατρο, ανέβηκε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του ‘73 στα χρόνια της δικτατορίας. Πρόκειται για ένα έργο που στηλιτεύει την κοινωνική αδιαφορία, την υποκρισία, τη λογοκρισία και τη διαστρέβλωση της ιστορίας.

Σαράντα χρόνια μετά έρχεται να πάρει θέση η γενιά που ένιωσε να πνίγεται από την εποχή της μεταπολίτευσης με «Το Κλεμμένο Μας Τσίρκο», μια γενιά που παλεύει όπως τότε να παραμείνει ελεύθερη και αντισυμβατική.

«Το Κλεμμένο Μας Τσίρκο» είναι το ντοκιμαντέρ των Χρήστου Πανάγου και Κώστα Μακρινού, το οποίο επιλέχτηκε στο διαγωνιστικό τμήμα του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Οι ίδιοι οι δημιουργοί το προσδιορίζουν ως εξής:

«Βρισκόμαστε στην άνοιξη του 2012, στην Ελλάδα της οικονομικής -και όχι μόνο- κρίσης και πιο συγκεκριμένα κάπου ανάμεσα στον “πυρετό” δύο εκλογικών αναμετρήσεων. Ο B.D. Foxmoor (Active Member) μαζί με το Low Bap μπουλούκι Kramahoperrata 2012, αγνοώντας το κλίμα των ημερών και 40 περίπου χρόνια μετά την πρώτη παράσταση του μεγάλου εκείνου τσίρκου, στήνουν “Το Κλεμμένο Μας Τσίρκο” για να μοιραστούν τη δικιά τους καταγραφή από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα, χρεώνοντας στη χειρότερη γενιά, τη γενιά της μεταπολίτευσης, τα “αγδίκιωτα φταιξίματα”.

Το ντοκιμαντέρ καταγράφει το οδοιπορικό του βλάσφημου αυτού τσίρκου σε Ελλάδα και Κύπρο».

Η πρώτη προβολή του ντοκιμαντέρ έγινε την Πέμπτη 21 Μαρτίου και ήταν sold out, όπως και η δεύτερη, το Σάββατο 23 Μαρτίου. Για να ζήσει κανείς ολοκληρωτικά την κινηματογραφική αυτή εμπειρία, πρέπει να γίνει μέρος αυτής, όπως έγινα κι εγώ. Η μουσική, αυτό που λέμε στη γλώσσα του κινηματογράφου, σάουντρακ, έχει τη δύναμη να εντάξει το θεατή στην ταινία.

Υπάρχουν ταινίες όπου μουσική και πλοκή ζουν έναν ευτυχισμένο γάμο και άλλες όπου είναι δύο ξένοι. Βέβαια εδώ μιλάμε για ντοκιμαντέρ. Μοιραία το ντοκιμαντέρ αποκτά άλλη διάσταση, λειτουργεί ως σανίδα σωτηρίας και καλείται να καλύψει τα κενά, τα αίσχη, τα σημεία και τα τέρατα των καιρών, όπως έγινε και με «Το Κλεμμένο Μας Τσίρκο».

Εδώ κολλάει και το μουσικό πάντρεμα που είπαμε παραπάνω ανάμεσα σε στιχουργική και πλοκή. Πολιτικά θέματα ρέουν σε όλη τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ και μηνύματα «μαχαιριές» που αποδεικνύουν την παιδεία που κρύβεται πίσω από την παραγωγή. Η μουσική των Active Member που ντύνει την ταινία γίνεται συνειδητά ριζοσπαστική, χωρίς όμως να θυσιάζει σε αυτό το βωμό τον ατίθασο χαρακτήρα της. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια και έντονο λυρικό στοιχείο, ανεπιτήδευτα διηγούνται ιστορίες από το παρελθόν.

Πιστεύω πως ήταν ανάγκη κάποιων ανθρώπων να καταγράψουν μια συγκεκριμένη πραγματικότητα που τους είχε και έχει γίνει βίωμα. Ήταν μια καταγραφή που κατάφερε να γίνει αυτόνομη δημιουργία με χαρακτήρα ενημερωτικό, ψυχαγωγικό και πληροφοριακό. Εμείς με τη σειρά μας τους ευχαριστούμε και ευχόμαστε αυτό το νέο τους δημιούργημα να είναι… καλοτάξιδο!

Στο περιθώριο των προβολών για «Το Κλεμμένο Μας Τσίρκο», το i-jukebox.gr συνομίλησε με τον Χρήστο Πανάγο και τον Κώστα Μακρινό, σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία. Ιδού τι είχαν να μας πουν οι δύο δημιουργοί του ντοκιμαντέρ…

- Είστε δύο νέα παιδιά, τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με την καταγραφή του κλεμμένου αυτού τσίρκου; Για ποιους λόγους επιλέξατε να κάνετε ντοκιμαντέρ το επώδυνο θέμα της γενιάς της μεταπολίτευσης;

«Κατ’ αρχήν σας ευχαριστούμε για την στήριξη σε αυτό το μικρό μας εγχείρημα και την ευκαιρία που μας δίνετε να πούμε δυο λόγια γι’ αυτό.

Η γενιά της μεταπολίτευσης είναι ένα θέμα το οποίο έχει κατά καιρούς απασχολήσει πολλούς και διάφορους αλλά και ταυτόχρονα αγγίξει αλλά και επηρεάσει άλλους τόσους, οι οποίοι το πιο πιθανό είναι να μην έχουν καν εις γνώση τους τις παρενέργειες που μας έχει φέρει αυτή η γενιά - όχι απαραίτητα οικονομικές - όσο ηθικές και κοινωνικές.

 “Το Κλεμμένο Μας Τσίρκο” σαν κείμενο και δίσκος αρχικά αποτελεί την καθαρά υποκειμενική περιγραφή της αίσθησης του B.D. Foxmoor (ο οποίος και το έγραψε) από την περίοδο και τη γενιά αυτή, οπότε ουσιαστικά από τη στιγμή που αποφασίστηκε να γίνει οδοιπορικό σε διάφορα μέρη της χώρας για να παρουσιαστεί ήταν μια καλή ευκαιρία να καταγραφεί και να πάρει μια οποιαδήποτε μορφή - τελικώς αυτή του ντοκιμαντέρ - ώστε “να μείνει κάτι” από αυτή την ιστορία.

Όπως αναγράφεται και στον τίτλο της ταινίας, πρόκειται για την “Μεγαλύτερη εμπορική αποτυχία” μιας και η προσέλευση του κόσμου ήταν αμυδρή, και αυτό μάλλον λέει πολλά. Η χρονική στιγμή που επιλέχθηκε να γίνει το οδοιπορικό ήταν ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 και γι’ αυτό το λόγο και “χάλασαν” πολλά μέρη τα οποία είχαν κλειστεί ή τέλος πάντων δεν αγκαλιάστηκε από αυτούς που έπρεπε».

- Όταν αποφασίσατε να κινηματογραφήσετε το οδοιπορικό του βλάσφημου αυτού τσίρκου σε Ελλάδα και Κύπρο τι προσδοκίες είχατε;

«Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέραμε τι να περιμένουμε. Σίγουρα περιμέναμε μεγαλύτερη προσέλευση κόσμου. Επίσης πρέπει να πούμε ότι και ο κόσμος που έρχεται σε μια συναυλία ή ένα event τέτοιου τύπου ποτέ δεν νοιώθει καλά όταν του κολλάς την κάμερα μπροστά του και τον ρωτάς πράγματα.

Χρειάζεται μια πιο ήπια αντιμετώπιση την οποία λόγω του αυτοσχεδιαστικού χαρακτήρα της όλης κατάστασης δεν είχαμε την ευκαιρία να την εφαρμόσουμε. Παρ’ όλα αυτά όμως πιστεύουμε ότι η αίσθηση από όλα τα μέρη που επισκέφτηκε το τσίρκο, βγήκε και αποδόθηκε τελικώς στο ντοκιμαντέρ».

- Σε όλη τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ ξεπροβάλουν πολλά μηνύματα «μαχαιριές» όπως υποστηρίζει το κοινό. Κατά την γνώμη σας ποιο είναι το πιο ουσιώδες μήνυμα που μεταδίδει η ταινία;

«Πρέπει να αναφέρουμε ότι το ντοκιμαντέρ είναι κάπως “ελλιπές” σε σχέση με το κείμενο και τον δίσκο. Με την έννοια ότι στον δίσκο υπάρχει ένας καταιγισμός πληροφοριών - ιστορικών και μη - οι οποίες ή δεν μπήκαν στην ταινία ή μπήκαν πολύ λίγες σε σχέση με το σύνολο.

Ναι τα μηνύματα είναι πολλά - και αυτό δεν είναι τυχαίο για κείμενο του B.D. Foxmoor - αλλά πιστεύουμε ότι αυτό που τελικώς μένει είναι ο στίχος με τον οποίο κλείνει και το ντοκιμαντέρ, “Εγώ πάντα τους μισούσα γι’ αυτό δεν αγανάκτησα, απόψε τίμησα τη μνήμη μου τη γιάτρισσα”.

Οι άνθρωποι σε αυτό τον τόπο έχουν την αρρώστια να ξεχνούν (ένα μεγάλο ποσοστό τους) και αποτέλεσμα αυτού είναι τα διάφορα άσχημα που ζούμε και θα ζήσουμε. Τα τραγούδια και τη μουσική (low bap και μη) εμείς προσωπικά δεν τα είδαμε ποτέ σαν διασκέδαση, αυτό που λένε συχνά “Βγαίνω για να ξεσκάσω”.

Τα τραγούδια και οι στίχοι του low bap αποτελούν στην πλειοψηφία τους ιστορικές καταγραφές και αποτυπώματα ετών, τα οποία συνδέονται άρρηκτα με τη ζωή. Αν κάποιος μετά από χιλιάδες χρόνια διαβάσει low bap στίχους από τα χρόνια μας, σίγουρα θα μπορέσει να γράψει ένα βιβλίο ιστορίας για το τι μας είχε συμβεί. Ναι, θα είναι υποκειμενικό - όπως όλα τα βιβλία ιστορίας άλλωστε - αλλά παρ’ όλα αυτά θα είναι μια καταγραφή αρκετά ζωντανή και περιγραφική.

Οπότε ουσιαστικά η φράση αυτή είναι σαν να απευθύνεται σε όσους αγανάκτησαν και τρελάθηκαν ξαφνικά για αυτούς που εκλέγανε οι ίδιοι ενώ δίπλα τους υπήρχανε - και υπάρχουν - άνθρωποι οι οποίοι είτε απέχουν από τις διαδικασίες αυτές είτε ζουν με άλλα μοντέλα ζωής και σκέψης τα οποία βαφτίζονται από την βολεμένη κοινωνία ως “γραφικά”.

Από την ίδια κοινωνία που κάποτε έκραζε γραφικούς τους “Άγιους των Εξαρχείων” και τώρα σπεύδει να τους τιμήσει στις αίθουσες των σινεμά και να σχολιάσει με στόμφο τις ευαισθησίες που είχαν όσο ζούσαν».

- «Το Κλεμμένο Μας Τσίρκο» είχε μεγάλη απήχηση στο κοινό του φεστιβάλ και αυτό φάνηκε με τα δύο συνεχόμενα sold out, δεν προβλήθηκε όμως όσο θα έπρεπε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Που το αποδίδετε;

«Αυτό είναι κάτι το πραγματικά παράξενο και αξιοσημείωτο. Κακά τα ψέματα ξέρουμε σε ποια χώρα ζούμε και πως λειτουργούν αυτοί οι μηχανισμοί. Η αλήθεια είναι ότι δεν περιμέναμε ούτε banners ούτε γιγαντοαφίσες με την ταινία μας. Αυτά τα προνόμια τα έχεις μόνο αν είσαι δήμαρχος.

Αυτό που περιμέναμε όμως ήταν μια ίση αντιμετώπιση η οποία δεν συνέβη ποτέ (και σε άλλες ταινίες φυσικά) και με αυτό εννοούμε ότι δεν κληθήκαμε ποτέ σε καμιά συνέντευξη τύπου, δεν είδαμε πουθενά τοποθετημένες αφίσες και υλικό προώθησης - το οποίο είχαμε δώσει μέρες νωρίτερα - δεν μας δόθηκε καν η ευκαιρία να χαιρετίσουμε τον κόσμο στην πρώτη προβολή της ταινίας η οποία είχε ήδη ξεκινήσει όταν μπήκαμε στην αίθουσα!

Φυσικά δεν μας αφορά αν το πρόβλημα είναι οργανωτικό ή εγκεφαλικό αυτό που μας αφορά είναι ότι όλοι κάναν τους τυφλούς και τους κουφούς την ίδια στιγμή που η ταινία έκανε sold out και για τις δύο προβολές τρεις μέρες πριν, ενώ ανέμελοι οι δημοσιογράφοι της ΕΤ3 αλώνιζαν στους διαδρόμους του Ολύμπιον μιλώντας στα ρεπορτάζ τους για την ΕΤ3 η οποία είναι “Αρωγός νέων ταλέντων”.

Φυσικά όλα αυτά είναι γελοία και τραγικά και αν μη τι άλλο αποθαρρύνουν ανθρώπους που ασχολούνται δημιουργικά με τον κινηματογράφο και οι οποίοι πιθανόν να μη θέλουν ούτε να κάνουν δημόσιες σχέσεις ούτε γλειψίματα προκειμένου να τύχουν ίσης μεταχείρισης».

- «Το Κλεμμένο Μας Τσίρκο» θα συνεχίσει να ταξιδεύει μετά την αυλαία του 15ου φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Ποιοί θα είναι οι επόμενοι σταθμοί;

«“Το Κλεμμένο Μας Τσίρκο” έχει επιλεχθεί από το φεστιβάλ να προβληθεί στις περιφερειακές προβολές του σε όλη την χώρα, αλλά και σε είκοσι φυλακές. Οι πιο άμεσοι “σταθμοί” είναι 4 Απριλίου στα Χανιά, 5 Απριλίου στη Λιβαδειά, 12 Απριλίου στο Άργος, 13-14 Απριλίου στην Καβάλα, 19-20 Απριλίου στην Καστοριά, 17-19 Μαΐου στη Νέα Μάκρη, 6 Ιουλίου στην Άνδρο, ενώ αναμένεται να οριστικοποιηθούν ημερομηνίες για Σάμο, Λαμία, Σαμοθράκη, Αίγινα και Χίο. Φυσικά όποιος ενδιαφέρεται καλό θα είναι να επικοινωνεί κατά τόπους για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με ώρες και μέρες προβολής».